शुक्रवार, 26 नवंबर 2021

हनुमान बाहुक / श्रीमद्-गोस्वामि-तुलसीदास-कृत / स्वर : दिनेश कुमार दुबे

https://youtu.be/wrhh3wKlAGw 
हनुमान बाहुक श्री गोस्वामी तुलसीदास द्वारा रचित एक अध्यात्मिक 
भगवान श्री हनुमान को समर्पित स्रोत है। जनश्रुति के अनुसार एक 
बार की बात है जब कलियुग के प्रकोप से तुलसीदास जी की भुजा 
में अत्यंत पीड़ा हुई तो उसके निवारण के लिये तुलसीदास जी ने 
इस स्रोत की रचना की थी।
सन 1664 विक्रमाब्द के लगभग श्री गोस्वामी तुलसीदासजी की 
भुजाओं में वात-व्याधि की गहरी पीड़ा उत्पन्न हुई थी और 
फोड़े-फुंसियों के कारण सारा शरीर वेदना का स्थान-सा बन गया था।
औषध, यन्त्र, मन्त्र, त्रोटक आदि अनेक उपाय किये गये, किन्तु घटने 
के बदले रोग दिनोंदिन बढ़ता ही जाता था। असहनीय कष्टों से हताश 
होकर अन्त में उसकी निवृत्ति के लिये गोस्वामी तुलसीदास जी ने 
हनुमानजी की वन्दना आरम्भ की। अंजनीकुमार श्री हनुमान जी की 
कृपा से उनकी सारी व्यथा नष्ट हो गयी थी | ये वही 44 पद्यों का 
‘हनुमानबाहुक’ नामक प्रसिद्ध स्तोत्र है।
असंख्य हरिभक्त श्रीहनुमान जी के उपासक निरन्तर इसका पाठ 
करते हैं और अपने वांछित मनोरथ को प्राप्त करके प्रसन्न होते हैं।
संकट के कठिन समय मे इस सद्यः फलदायक स्तोत्र का पूर्ण श्रद्धा-विश्वास 
पूर्वक पाठ करना श्री रामभक्तों के लिये परमानन्ददायक सिद्ध हुआ है।
छप्पय
सिंधु तरन, सिय-सोच हरन, रबि बाल बरन तनु ।
भुज बिसाल, मूरति कराल कालहु को काल जनु ॥
गहन-दहन-निरदहन लंक निःसंक, बंक-भुव ।
जातुधान-बलवान मान-मद-दवन पवनसुव ॥
कह तुलसिदास सेवत सुलभ सेवक हित सन्तत निकट ।
गुन गनत, नमत, सुमिरत जपत समन सकल-संकट-विकट ॥१॥
स्वर्न-सैल-संकास कोटि-रवि तरुन तेज घन ।
उर विसाल भुज दण्ड चण्ड नख-वज्रतन ॥
पिंग नयन, भृकुटी कराल रसना दसनानन ।
कपिस केस करकस लंगूर, खल-दल-बल-भानन ॥
कह तुलसिदास बस जासु उर मारुतसुत मूरति विकट ।
संताप पाप तेहि पुरुष पहि सपनेहुँ नहिं आवत निकट ॥२॥
झूलना
पञ्चमुख-छःमुख भृगु मुख्य भट असुर सुर, सर्व सरि समर समरत्थ सूरो ।
बांकुरो बीर बिरुदैत बिरुदावली, बेद बंदी बदत पैजपूरो ॥
जासु गुनगाथ रघुनाथ कह जासुबल, बिपुल जल भरित जग जलधि झूरो ।
दुवन दल दमन को कौन तुलसीस है, पवन को पूत रजपूत रुरो ॥३॥
घनाक्षरी
भानुसों पढ़न हनुमान गए भानुमन, अनुमानि सिसु केलि कियो फेर फारसो ।
पाछिले पगनि गम गगन मगन मन, क्रम को न भ्रम कपि बालक बिहार सो ॥
कौतुक बिलोकि लोकपाल हरिहर विधि, लोचननि चकाचौंधी चित्तनि खबार सो।
बल कैंधो बीर रस धीरज कै, साहस कै, तुलसी सरीर धरे सबनि सार सो ॥४॥
भारत में पारथ के रथ केथू कपिराज, गाज्यो सुनि कुरुराज दल हल बल भो ।
कह्यो द्रोन भीषम समीर सुत महाबीर, बीर-रस-बारि-निधि जाको बल जल भो ॥
बानर सुभाय बाल केलि भूमि भानु लागि, फलँग फलाँग हूतें घाटि नभ तल भो ।
नाई-नाई-माथ जोरि-जोरि हाथ जोधा जो हैं, हनुमान देखे जगजीवन को फल भो ॥५॥
गो-पद पयोधि करि, होलिका ज्यों लाई लंक, निपट निःसंक पर पुर गल बल भो ।
द्रोन सो पहार लियो ख्याल ही उखारि कर, कंदुक ज्यों कपि खेल बेल कैसो फल भो ॥
संकट समाज असमंजस भो राम राज, काज जुग पूगनि को करतल पल भो ।
साहसी समत्थ तुलसी को नाई जा की बाँह, लोक पाल पालन को फिर थिर थल भो ॥६॥
कमठ की पीठि जाके गोडनि की गाड़ैं मानो, नाप के भाजन भरि जल निधि जल भो ।
जातुधान दावन परावन को दुर्ग भयो, महा मीन बास तिमि तोमनि को थल भो ॥
कुम्भकरन रावन पयोद नाद ईधन को, तुलसी प्रताप जाको प्रबल अनल भो ।
भीषम कहत मेरे अनुमान हनुमान, सारिखो त्रिकाल न त्रिलोक महाबल भो ॥७॥
दूत राम राय को सपूत पूत पौनको तू, अंजनी को नन्दन प्रताप भूरि भानु सो ।
सीय-सोच-समन, दुरित दोष दमन, सरन आये अवन लखन प्रिय प्राण सो ॥
दसमुख दुसह दरिद्र दरिबे को भयो, प्रकट तिलोक ओक तुलसी निधान सो ।
ज्ञान गुनवान बलवान सेवा सावधान, साहेब सुजान उर आनु हनुमान सो ॥८॥
दवन दुवन दल भुवन बिदित बल, बेद जस गावत बिबुध बंदी छोर को ।
पाप ताप तिमिर तुहिन निघटन पटु, सेवक सरोरुह सुखद भानु भोर को ॥
लोक परलोक तें बिसोक सपने न सोक, तुलसी के हिये है भरोसो एक ओर को ।
राम को दुलारो दास बामदेव को निवास। नाम कलि कामतरु केसरी किसोर को ॥९॥
महाबल सीम महा भीम महाबान इत, महाबीर बिदित बरायो रघुबीर को ।
कुलिस कठोर तनु जोर परै रोर रन, करुना कलित मन धारमिक धीर को ॥
दुर्जन को कालसो कराल पाल सज्जन को, सुमिरे हरन हार तुलसी की पीर को ।
सीय-सुख-दायक दुलारो रघुनायक को, सेवक सहायक है साहसी समीर को ॥१०॥
सम्पूर्ण पाठ (४४ छंद) भावार्थ सहित के लिए लिंक :
https://shrihanumanchalisa.in/hanuman-bahuk-path-hindi-lyrics-pdf/
सम्पूर्ण गायन :
https://youtu.be/xFyhOqbTGoU

कोई टिप्पणी नहीं:

एक टिप्पणी भेजें